Με ποιον τρόπο προστατεύουν τα εμβόλια;

Το αμυντικό σύστημα του οργανισμού είναι εκείνο που μας προστατεύει από τα διάφορα μικρόβια και τους ιούς που μας «επιτίθενται». Οταν ένα μικρόβιο ή ιός εισέλθει στον οργανισμό μας, το  αμυντικό σύστημα τα ανιχνεύει και παράγει αντισώματα. Τα αντισώματα καταπολεμούν τον ξένο «εισβολέα» και βοηθούν στην ανάρρωση. Έχοντας αντισώματα έναντι συγκεκριμένου μικροβίου ή ιού, ο οργανισμός προστατεύεται σχεδόν για το υπόλοιπο της ζωής του και άρα δεν θα ξανανοσήσει από το μικρόβιο ή τον ιό αυτό (έχει έτοιμο «στρατό» αντισωμάτων από την πρώτη επαφή). Γι αυτό και όποιος έχει περάσει ανεμευλογιά στην παιδική ηλικία, δεν ξανανοσεί εάν έρθει σε επαφή με κάποιον που νοσεί. Τα εμβόλια περιέχουν τμήματα από μικρόβιο ή ιό και όχι ολόκληρο το μικρόβιο ή τον ιό – γι΄αυτό και δεν προκαλούν νόσο.  Ενεργοποιούν τον οργανισμό να παράγει αντισώματα και έτσι να υπάρχει έτοιμος «στρατός» σε πιθανή μελλοντική επαφή με το μικρόβιο ή τον ιό.

Τα εμβόλια εξασφαλίζουν συλλογική προστασία;

Ο εμβολιασμός προστατεύει το ίδιο το παιδί που εμβολιάζεται, τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του και την ευρύτερη κοινότητα, από τη νόσηση και τη μετάδοση του νοσήματος από το ένα άτομο στο άλλο. Αυτή η προστασία ονομάζεται «ανοσία αγέλης». Με τον τρόπο αυτό, χάρη στον εμβολιασμό των υπολοίπων, προστατεύονται και ηλικιακές ομάδες που κινδυνεύουν αλλά δεν μπορούν να εμβολιασθούν (νεογνά, βρεφάκια <2μηνών, άτομα με ανοσοκαταστολή). Είναι σημαντικό να εμβολιάζονται όλα τα μέλη της κοινότητας, ώστε να μην κυκλοφορεί το μικρόβιο και να προκαλεί νόσο.

Ανεπιθυμητές ενέργειες εμβολίων:

Πολλοί γονείς φοβούνται για τις ανεπιθύμητες ενέργειες των εμβολίων. Ωστόσο τα εμβόλια έχουν αποδειχθεί ότι είναι ασφαλή και αποτελεσματικά στην προστασία σοβαρών νοσημάτων. Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ήπιες: πυρετός, πόνος και ερυθρότητα στο σημείο ένεσης, ανησυχία, διάρροια. Οι σοβαρότερες ανεπιθυμητές ενέργειες (πχ σπασμοί) είναι σπάνιες (1:1.000.000). Επίσης ένα παιδί μπορεί να εμφανίσει αλλεργική αντίδραση σε ένα απο τα συστατικά του εμβολίου: εξάνθημα, δύσπνοια, αναφυλαξία. Η εμφάνιση οποιασδήποτε αντίδρασης μετά τον εμβολιασμό πρέπει πάντοτε να εκτιμάται από τον παιδίατρο, ώστε να αποσαφηνίζεται η σύνδεση της με το εμβόλιο, να καθησυχάζονται οι γονείς και να δίνονται οι απαραίτητες οδηγίες. Τα ωφέλη του εμβολιασμού υπερτερούν έναντι μίας πιθανής σπάνιας σοβαρής ανεπιθύμητης ενέργειας.

Είναι ασφαλή τα εμβόλια για το παιδί μου;

Οι ανησυχίες των γονέων για την ασφάλεια των εμβολίων αφορούν τα εξής σημεία: 1) Θειομερσάλη: είναι παράγωγο υδραργύρου, που παλιότερα  χρησιμοποιούταν ως συντηρητικό σε φιαλίδια εμβολίων πολλαπλών χρήσεων. Με τα χρόνια, καθώς αυξήθηκε ο αριθμός των δόσεων εμβολίων στη βρεφική ηλικία, αποφασίστηκε για προληπτικούς λόγους (δεν αποδείχθηκε ποτέ ότι προκαλούσε κάποια επιπλοκή), τα εμβόλια να παρασκευάζονται χωρίς θειομερσάλη. Στην Ελλάδα, την τελευταία 10ετία, τα εμβόλια που κυκλοφορούν δεν περιέχουν υδράργυρο. 2) Αλουμίνιο: είναι ένα πολύ κοινό μέταλλο στη φύση. Xρησιμοποιείται σε ορισμένα εμβόλια για ενίσχυση της ανοσολογικής αντίδρασης. Το αλουμίνιο βρίσκεται σε τροφές, στο μητρικό γάλα, στο τροποποιημένο γάλα αγελάδος, στο γάλα σόγιας και στο νερό. Η ποσότητα που λαμβάνεται από τα εμβόλια είναι πολύ μικρή και δεν προκαλεί βλάβες στο παιδί. 3) Αυτισμός: πολλές μεγάλες μελέτες έχουν αποδείξει ότι τα εμβόλια δεν προκαλούν αυτισμό ή άλλες νευροαναπτυξιακές διαταραχές. Ο αυτισμός είναι ένα νόσημα με γενετικό υπόστρωμα. Υποτιθέμενη μελέτη που δημοσιεύτηκε το 1998 και συσχέτισε το εμβόλιο ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας με τον αυτισμό, αποσύρθηκε λόγω χρησιμοποίησης παραποιημένων στοιχείων και οικονομικού όφελους του συγγραφέα.

Πότε πρέπει να ξεκινά ο εμβολιασμός των παιδιών;

Για να προστατευτεί ένα παιδί από κάποια νόσο, για την οποία υπάρχει εμβόλιο, ο εμβολιασμός πρέπει να ξεκινήσει από τους πρώτους μήνες της ζωής του. Αυτο συμβαίνει διότι τα βρέφη και τα παιδιά <5ετων είναι τα πιο ευάλωτα στις λοιμώξεις. Εάν νοσήσουν, τα συμπτώματα θα είναι σοβαρά, με κίνδυνο πολλών επιπλοκών. Τα εμβόλια πρέπει να γίνονται στην ώρα τους σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού, ώστε να επιτυγχάνεται η μέγιστη αποτελεσματικότητα.